Prikkelverwerking
Veel mensen met autisme ondervinden problemen als ze overprikkeld raken. Als de zintuigen (proeven, horen etc) te veel belast worden en de prikkels niet goed gefilterd worden, kan de persoon het gevoel krijgen overspoeld te raken. Dit komt regelmatig voor bij mensen met autisme. Ze geven mij vaak aan dat hun hoofd vol zit en dat kan gedragsproblemen opleveren. Onderstaand afbeelding van mevrouw Leenders illustreert dit 'overkoken' op een treffende manier. Vandaar dat veel mensen die gediagnosticeerd zijn binnen het autisme spectrum bepaalde activiteiten (zoals de kermis) waar veel prikkels gelijktijdig binnen komen en verwerkt worden gaan mijden.
Afbeelding: Zintuigen (proeven, horen, voelen, ruiken, zien) .
Naast bovenstaande voorbeelden waarin een probleem ontstaat binnen de prikkelverwerking kunnen zij ook problemen ervaren op het gebied van de interoceptie, het vestibulaire systeem en proprioceptie.
Interoceptie
Het komt regelmatig voor dat mensen met autisme in hun dagelijks functioneren problemen ondervinden met wat in vaktermen 'interoceptie problematiek' wordt genoemd.
Dit houdt in dat signalen die binnenkomen via de zintuigen niet goed worden verwerkt in de hersenen. Zo kan het voorkomen dat mensen met autisme niet aanvoelen dat ze moeten poepen of plassen. Het is dan raadzaam om bepaalde wc-momenten in het (dag)programma op te nemen, of 'vaste' momenten af te spreken waarop je kind/cliënt naar de wc gaat".
Proprioceptie
Personen met autisme hebben meer dan gemiddeld moeite met het voelen waar hun lichaam zich t.o.v. de ruimte (dan wel de ander) bevindt. Ook vinden ze het lastig om grenzen van een ander aan te voelen of te begrijpen. Hierdoor ontstaan er vaak problemen met het ''samen'' spelen met andere kinderen.
Er zijn mensen met autisme die een ander persoon een (te) stevige handdruk geven. Dat kan leiden tot veel irritatie en een aanleiding zijn tot vervelende opmerkingen.
Het komt ook voor dat sommige mensen met autisme op een stoel of bank neerploffen of met hun hele gewicht op iemands schouders leunen zonder het besef te hebben dat ze iemand hiermee ''pijn'' doet. Door hun proprioceptie problematiek kennen ze hun ''krachten'' vaak niet. In de onderste twee illustraties wordt dit mooi weergegeven.
Het is erg belangrijk dat mensen in de omgeving rekening houden met de prikkelverwerking en ook informeren hoe het daarmee gaat. Ons prikkelboekje met bij behorende SI stickervellen en SI invulkaarten kunnen daarbij een goed hulpmiddel zijn.
Zie internettablad ''producten''.
Problemen met het tandenpoetsen
Veel mensen met autisme hebben problemen met de activiteit tandenpoetsen.
Uit onderzoek blijkt de ''mint'' smaak voor veel problemen te zorgen. Als uw kind problemen ervaart bij het tandenpoetsen is het raadzaam om een ''smaak'' uit te kiezen waar uw kind geen problemen mee ervaart.
Verder lopen veel mensen met autisme vast binnen hun executieve functies. Het organiseren en plannen en hanteren van een een voor ons logische volgorde ontbreekt bij hen vaak. Zij kunnen het dan heel prettig vinden om samen met u als opvoeder/coach een stappenplan te ontwikkelen waarin de stapjes ('t liefst zo veel mogelijk gevisualiseerd) duidelijk worden gemaakt. Ook vragen veel kinderen of mensen aan mij wanneer ze moeten stoppen met tandenpoetsen. Wanneer ben je klaar met tandenpoetsen?
Om hier meer duidelijkheid over te geven worden vaak time-timer aangeschaft die de tijdsindicatie op een fijne en goede manier kunnen weergeven. Ook zijn er mogelijkheden om een ''alarm'' in te stellen zodat ze ook middels een ''piepje'' op de hoogte gebracht kunnen worden dat ze klaar zijn met het tandenpoetsen of verrichten van een bepaalde activiteit.
Tips bij het koken
Ook de activiteit koken zorgt bij veel mensen met autisme voor kopbrekens. Vooral als er meerdere mensen in de keuken staan en zij dus ook moeten ''schakelen'' met andere mensen, terwijl ze al op dat moment vaak hun hele concentratie nodig hebben om de stappen in de juiste volgorde uit te voeren. Het is dan ook raadzaam om hele concrete afspraken te maken en een taakverdeling te maken en hieraan te houden.
Dat schept namelijk de duidelijkheid en voorspelbaarheid die iemand met autisme nodig heeft om de activiteit zo adeqaat mogelijk te kunnen uitvoeren en laten verlopen. Ook het gebruik van een kookwekkertje of time-timer kan hier
wel zeer helpend zijn.
Veel mensen met autisme hebben enorm veel moeite met de hoeveelheden en nemen bepaalde opdrachten en teksten letterlijk. Op mijn Youtube kanaal (Joost van Eek) ziet u een heel grappig filmpje van een vader die a.d.h.v. bepaalde boodschappen van hun kinderen een boterham met pindakaas wilt maken. In dit filmpje wordt op een grappige manier weergegeven waar iemand met autisme wellicht dagelijks mee te maken heeft.
En u zult wellicht na het zien van het filmpje ook kunnen begrijpen dat het dan helemaal niet meer zo ''grappig'' is. Mensen met autisme hebben behoefte aan concreet taalgebruik. Abstracte woorden of begrippen geeft onduidelijkheid en leidt vaak ook weer tot stress.
Het voedingscentrum heeft een hulpmiddel om mensen met bijvoorbeeld autisme te helpen met de hoeveelheden. Dit wordt ook wel het ''eetmaatje'' genoemd.
Als u onder behandeling bent bij een dieetist krijgt u dit vaak ''gratis'' mee.
Mocht u niet onder behandeling zijn bij een dieetiste dan kunt u tegen een zeer lichte vergoeding het eetmaatje bij het voedingscentrum bestellen.
Op mijn Youtube kanaal staat een filmpje die ik ontworpen heb voor mensen met Autisme om ervoor te zorgen dat zij handvaten krijgen om tot een gezond eetpatroon te komen. Zie: ''Gevisualiseerd weekmenu / gezond eten / boodschappen doen (auitsme)''.
In deze tekening heeft tekenaar Yvonne Leenders weer een mooie weergave gemaakt van Jan die middels een stappenplan iets lekkers gaat koken of bakken.
Ik wens u veel kook en bakplezier toe!
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Autisme en slaapproblemen
Een andere kijk op autisme
De NAR publiceert het artikel : ''Zeven-nieuwe-inzichten-over-autisme'' wat ik graagen met toestemming van hen mocht publiceren op mijn website.
Het Nederlands Autisme Register (NAR) is opgericht door de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam. Het NAR verzamelt gegevens over de levensloop van een grote groep mensen met autisme en doet onderzoek en pucliceert interessante artikelen.
Lees het PDF bestand van de NAR en u zult op een treffende manier uitgelegd krijgen waarom zij vinden dat we anders naar mensen met autisme moeten kijken.
Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 3 april 2021